Van istgent 
Stad Gent koestert de ambitie om fossielvrij te zijn tegen 2050. Dat wil zoveel zeggen als: geen enkele woning mag dan nog verwarmd worden op gas. Mooie en gezien de omstandigheden ook noodzakelijke ambitie. Maar wij vrezen dat ze niet gehaald kan worden als de stad geen rekening houdt met alle Gentenaren. Wij gingen daarom op de koffie bij Jacob Peuters, opbouwwerker voor SAAMO Gent en heel hard bezig rond dit thema. Hij schreef mee aan prioriteit 8 van onze prioriteitennota.
IST: Jij werkt voor het project: Living Lab: Muide-Meulestede fossielvrij. Wat moet ik me daar eigenlijk bij voorstellen?
Een living-lab is een samenwerkingsverband waarbij diverse partners flexibel aan de slag gaan met innovatieve oplossingen voor een complex probleem, in dit geval in de wijk Muide-Meulestede. Op basis van de vaststellingen die ze samen met de gebruikers doen, volgen proefprojecten, beleidsaanbevelingen, bijsturingen en wie weet zelfs een opschaling naar andere wijken.
In ons living lab is het probleem dat niet iedereen in de wijk mee kan met de ambitie: fossielvrij. De wijk Muide-Meulestede is namelijk erg divers. Door samen te werken met een breed partnerschap, willen we uitzoeken wat nodig is om alle wijkbewoners mee te krijgen in het verhaal.
IST: Wie zijn de partners van jullie Living Lab?
Dat gaat om allerhande partners, elk met hun eigen expertisen: architecten, juristen, organisatie experten, ingenieurs tot sociaal werkers. Architect Workroom Brussels (AWB) is gespecialiseerd in deze materie en coördineert het living lab. Maar verder zijn partners uit de wijk, verschillende diensten van de stad en dus ook SAAMO betrokken partij. Elk vanuit ons eigen kennisgebied. Als SAAMO zijn wij de partner die moeilijk bereikbare wijkbewoners samenbrengt en laat participeren.
IST: Wat bedoel je precies met moeilijk bereikbare bewoners?
Wel, met SAAMO willen we mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties versterken. Het zijn vaak de mensen die weinig gehoord worden die het meeste belang hebben bij een inclusief beleid. Maar het zijn in deze situatie ook de mensen die niet mee zijn met de energietransitie, al dan niet omdat ze de taal niet begrijpen of niet voldoende geïnformeerd zijn. Dit kan gaan van huurders. Maar ook verhuurders. Ze bereiken is niet makkelijk, maar zeker niet onmogelijk.
IST: Wat doe je dan om deze mensen samen te brengen?
We werken momenteel aan twee projecten. Het ene richt zich op de volledige wijk en wil zoveel mogelijk zonnepanelen op alle daken plaatsen. Het andere richt zich op de straten rond het voetbalterrein. Daar willen we een collectieve warmtepomp installeren. Bij de collectieve warmtepomp gaan we deur aan deur in de wijk mensen bevragen over de noden en uitnodigen om met ons samen te werken. Voor het zonnepanelenproject betrekken we organisaties uit de buurt en spreek ik mensen aan op straat of aan de supermarkten. Ondertussen heb ik zo wel al wat bewoners bereikt om mee aan de slag te gaan.
IST: Wat is de volgende stap?
Het is heel belangrijk om samen met de mensen te kijken: wat is er nodig om fossielvrij te raken en wat missen jullie? Op die manier zoeken we uit hoe we deze drempels kunnen wegwerken. Gaat het om geldproblemen dan gaan we samen uitzoeken of bepaalde zaken niet in een collectieve aankoop kunnen gebeuren. Is er een tekort aan informatie of te ambtelijke taal? Dan bekijken we hoe we de informatie bevattelijker kunnen maken. Het is ook de bedoeling dat ideeën die van onderuit ontstaan ook ondersteuning krijgen om uitgevoerd te worden. Klein voorbeeldje: stel dat verschillende bewoners zelf beginnen klussen in hun huis, maar nood hebben aan het delen van materiaal. Dan bekijken we op welke manier we hen kunnen ondersteunen om een materialenbank op te starten.
IST: Hoe zien jullie de financiering?
Om te zorgen dat ook mensen met minder financiële middelen mee kunnen, rekenen we op het solidariteitsprincipe. Via een wat technische constructie waarvan ik je de details ga besparen, willen we eigenlijk zorgen dat een deel van de winsten terugvloeit naar andere buren die op hun beurt ook weer aan de slag kunnen. Wie energie opwekt via zonnepanelen maakt namelijk winst door de energie terug op het net te steken. Het deel dat terugvloeit naar het project wordt gebruikt om andere panelen te leggen of woningen energiezuinig te maken.
Daarnaast blijven we ook druk uitoefenen op de stad om premies te herzien en meer toe te kennen aan mensen die het echt nodig hebben.
IST: Is de stad een partner in het project?
Zeker. Zij zitten mee in het consortium en verschillende diensten bieden ondersteuning. De wijkregisseur is bijvoorbeeld een belangrijke partne en de energiecentrale. Voor woningen van noodkopers hebben we een goed doorverwijssysteem met Gent knapt op.
IST: je bent nog niet lang bezig met het project, maar wat zijn je eerste bevindingen tot nu toe?
Als we de stad fossielvrij willen maken, dan moeten er echt volle bak initiatieven komen om dit collectief aan te pakken. Dit laten afhangen van individuele beslissingen van bewoners zal niet volstaan. Door colletieven op te zetten druk je de prijs en is het veel makkelijker om je opgewekte energie te delen met je buren of andere mensen binnen het collectief. Als de stad inzet op samenwerkingen in buurten en ook extra op mensen in maatschappelijk kwetsbare situaties dan kan de ambitie realiteit worden.
IST: Wanneer zal Muide-Meulestede precies fossielvrij zijn?
Wel, voorlopig zijn er middelen voor het living lab voor twee jaar. Voldoende tijd om een aantal voorbereidende projecten op poten te zetten. Het is belangrijk om op het einde van die twee jaar te kunnen bepalen of het project haalbaar is en indien wel: meer middelen te vragen aan de stad om het verder uit te voeren.
IST: Wat zijn dan precies de aanbevelingen voor het volgend stadsbestuur?
- Laat mensen mee nadenken over hoe ze deze ambitie willen realiseren
- Zorg dat iedereen mee kan en zorg voor financiële ondersteuning waar nodig
- Maak de informatie bevattelijker en zet veldwerkers in om ze mee te verspreiden
- Zie alle bewoners als mede-eigenaars van deze ambitie
- Investeer in innovatieve projecten die op een inclusieve manier de energietransitie vooruit helpen!
IST: bedankt voor het leerrijke gesprek!
Kom meer te weten over prioriteit 8: duurzame energie voor iedereen